Hidrolik Sistemlerde Ses Miktarının Azaltılması

Hidrolik Sistemlerde Ses Miktarının Azaltılması

İstenmeyen gürültülerin ortadan kalkması ve titresimler/in engellenmesi hidrolik sistemlerin tasarımda dikkate alınan hususlardandır. Pompa motor grubunun yağ tankına konumlandırılısı gürültü miktarı üzerinde etkili olabilmektedir. Kampana ve tespit plakaları için kullanılacak damping (sönümleyici) elemanların kullanım şekli ve yapısı akustik düzenleme için önem arz etmektedir. Hidrolik sistemlerle ilgi ses kaynaklarını genel olarak yapısal kaynaklı ses, hava kaynaklı ses ve akıskan kaynaklı ses olarak ayırabiliriz. Bu çalısmada bunların yağ tankı, pompa motor grubu, valfler ve bağlantı elemanları ile iliskisi incelenecektir.
Günümüzde gelişen teknoloji ile birlikte, teknolojik ürünlerin çevreye ve makinaların çalışma kosullarına ve en önemlisi insan sağlığına olan zararlı etkilerinden olan gürültü kirliliği önemli problemlerden birini teskil etmektedir. Gerekli olan akustik konforun sağlanması çalışma koşullarını iyilestirebileceği gibi, gürültünün, titreşimin çevreye ve insana olan zararlı etkileri en aza indirgenecektir.
İstenmeyen seslerin ortadan kaldırılması, yada insan sağlığına olan zararlarının en az indirgenmesi için çesitli ses yalıtım metodları kullanılabilir. Ses kontrol mühendisleri için en sıklıkla yasanan problemlerden biride ses yalıtımının, düsük maliyette, istenilen ses yutumu özelliklerini tasıyacak sekilde nasıl dizayn edileceğidir[1]. Ses yalıtım teknolojisi olarak geçen bu alanda bir çok temel unsur vardır. Bunlar;
1- Ortamda olusan ses türünün tayini, kalın, ince, v.s.
2- Olusan ses türüne göre seçilebilecek malzeme cinsi
3- Ses yalıtımının yapılacağı yerin çevre ve kosullarının tayin edilmesi
4- Ses yalıtım tasarımının olusturulması
Yapı elamanları vasıtasıyla iletilen seslerin miktarlarını azaltmak için yapılan isleme ses yalıtımı, mevcut kapalı ortamda yansıma süresinini düzenlenmesine akustik düzenleme denilmektedir[2].
Sesin Yayılma Hızı
Sesi olusturan basınç değisikliğinin bir ortam içersindeki ilerleme hızı sesin bu ortam içersindeki yayılma hızıdır. Yayılma hızı, ortamın elastiklik modülüne ve yoğunluğuna bağlı olarak değisir. Ses boslukta veya uzayda ilerleyemez, sesin yol alabilmesi için bir ortam gereklidir. Ses dalgaları, katılarda sıvı ve gazlara göre daha hızlı hareket ederler[3].
Sesin havada yayılma hızı, havanın sıcaklığı ve nem oranı ile küçük değişiklikler göstermektedir[3]. Sesin havadaki yayılma hızı 332m/s’dir. Ses sıcak havada soğuk havaya nazaran daha hızlı haraket eder. Sıcaklıktaki bir derece artışa karşın 0,6 m/s’lik bir hız artışı gerçekleşir. 20 oC de ses, havada 344 m/s hızla hareket eder. Bazı ortamlardaki sesin yayılma hızı aşağıdaki tablo 1’de gösterilmektedir.


Sesin Genliği
Genlik, ses dalgalarının dikey büyüklüğünün bir ölçüsüdür. Ses dalgalarını olusturan sıkısma ve genlesmeler arasındaki fark, dalgaların genliğini belirler. Ses dalgaları havada veya baska bir ortamda titresen objeler tarafından üretilir. Örneğin titrestirilen bir gitar teli, yaptığı periyodik salınım hareketi ile hava moleküllerinin belli bir frekansta sıkısmasını ve genlesmesini sağlar. Bu sekilde teldeki enerji havaya iletilmis olur. Enerjinin miktarı, teldeki titresim genliğine bağlıdır. Eğer tele fazla enerji yüklenirse, tel daha büyük bir genlikle titresir. Teldeki titresim genliği ne kadar fazla ise ortam tanecikleri (örneğin hava molekülleri) tarafından tasınan enerji de o kadar fazladır. Enerji ne kadar fazla ise sesin siddeti de o kadar  büyük olacaktır. Bu ifadeler, titresen tüm cisimler için geçerlidir.
Dalga Boyu
Dalgalar halinde ilerleyen harmonik bir ses dalgasının, bir periyot süresinde aldığı yoldur (X). Sesin bir ortamdaki yayılma hızı c ile, periyodu T ve dalga boyu (X) arasındaki ilişki;


Desibel
Ses basıncı ve sesle ilgili birçok büyüklük desibel (dB) ile ölçülür. Desibel bir oranı ya da belirli bir değeri göstermek için kullanılır. Güç ya da güç esdeğeri büyüklükler için kullanıldığında, ölçülen büyüklüğün  referans büyüklüğe oranının 10 tabanına göre logaritmasının 10 katı olarak tanımlanır. Desibel ile ölçülen büyüklüklere genellikle düzey adı verilir. Burada W ölçülecek güç (ya da güç esdeğeri büyüklük), Wo ise referans olarak kullanılan değerdir.
düzey(dB) = 10log(W /Wo) (4)
Ses Basınç Düzeyi
Ses basıncının karesi güç ile orantılı olduğundan ses basıncı düzeyi Lp;
20log( / ) o Lp = p p (5) eşitliği ile tanımlanır. Burada p , ölçülen ses basıncı (efektif değer-nns değeri-olarak), o p ise referans ses basıncı olan 20 mikropaskal (20 x 106 Pa)’dır.
Sonuç
Damping elemanlarının sönümleyici etkisi hidrolik bir sistemde incelenerek çesitli yorumlar ve veriler elde edilmeye çalısılacaktır. Tipik bir hidrolik sistem sekil 3.1 deki ses kaynaklarına göre ele alınarak analiz edilecektir.
Kaynaklar
[1] L.Ver, I.; L. Beranek, L., “Noise and Vibration Control Engineering, principle and application”, second edition, john wiley & sons inc, New Jersey, 2006.
[2] Sen, O.A., “Binalarda Uygulanan Yalıtım Sistemleri Dünyada ve Türkiyede yalıtım”, Master Tezi, Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2006.
[3] Ersoy, S., “ Endüstriyel çay-yaprak-fiber atıklarının ses yutum özelliklerinin incelenmesi “, Master Tezi, Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2007.
[4] Prof. Sazi SİREL Yapı fiziği uzmanlık enstitüsü., “ Yapı akustiğinde 30 terim 30 tanım “, kitapçık no:9, İstanbul, ilk baskı: 2000.
[5] P.Drexler, H.Faatz, F.Feicht.,”Planning and Desing of Hydraulic Power System” Hinckel-Druck Gmbh,1988.

Çerez Politikası
Gizlilik ve Çerezler: Bu sitede çerez kullanılmaktadır. Bu web sitesini kullanmaya devam ederek bunların kullanımını kabul edersiniz. Çerezlerin nasıl kontrol edileceği dahil, daha fazla bilgi edinmek için buraya bakın:

Devamı